Türkiye Kazaklarından Vefat Eden Beskajı (Beşhacı) İsminin Tarihi
Aradan çok değil, iki ay sonra vefat haberini alarak üzüldük. Allah kendisine gani gani rahmet eylesin. Yakın arkadaşlarının Beşey de dedikleri Beşhacı ağabeyimiz vefat edince isminin manası ve niçin böyle bir isim verildiği merak edilmeye başlandı. Biz de bu konuya açıklık getirmek üzere İstanbul’daki bazı yaşlılarımıza müracaat ettik. Bu hususta elde ettiğimiz bilgileri sizlerle paylaşmak isteriz.
Beşhacı ağabeyimiz 1946 veya 1947 doğumlu olmalıdır. O yıllarda Hindistan bir bütündür, Pakistan henüz ayrılmamıştır. Bilindiği gibi, Türkiye Kazaklarının ataları Doğu Türkistan’dan iki göç dalgası halinde Hindistan’a ulaşmıştır. Elishan Teyci ve Kusman Teyci liderliğinde yapılan birinci göç 1937’de başlamış ve at ile deve sırtında Taklamakan çölünü, Himalaya dağlarını aşarak binbir meşakkatlerle 1940’de Hindistan’a ulaşmıştır.
Kazaklar 1947’de Hindistan’daki Müslümanlar ayrılarak Pakistan devletini kurunca, Pakistan’a geçerler. İkinci göç dalgası 1950’de Alibek Hakim, Delilhan Canaltay, Hüseyin Teyci, Nurgocay Batur ve Sultan Şerif Teyci öncülüğünde başlar ve 1951’de Keşmir’e ulaşır. Daha sonra bu iki göç kafilesi 1952-1954 aralığında iskanlı göçmen olarak gruplar halinde Türkiye’ye gelirler. Kazak göçü hakkında ilk kitap Godfrey Lias’ın Kazak Exodus adlı eseridir. Türkçeye Göç adıyla Boğaziçi yayınları tarafından kazandırılmıştır.
Biz şimdi Beşhacı’nın ismiyle ilgili konumuza dönelim. 1946 senesinde Hindistan’dan 7 Kazak hacca gider. Ancak Beşhacı’nın doğduğu Pencap şehri civarındakiler Bopal şehrinden Hamza Yahya oğlu ile İstanbul’da vefat eden Kumarhan Bazar’ın babası Kaysa’nın da hacca gittiğini bilmezler. Zannederler ki, o sene beş kişi hacca gitmiştir. Oysa hacca gidenler yedi kişidir. Belki bu bilinseydi, Beskacı ağabeyimizin ismi, Jetikacı (Yedihacı) da olabilirdi.
O günün şartlarında hacca gitmek kolay değildir. Ulaşım araçları ve yollar pek gelişmemiştir. Bu yüzden hem masraflı, hem de aylar süren bir yolculuğu gerektirmektedir. Bu sebeple, hali vakti yerinde ve toplumun önde gelen isimlerinin ancak hacca gitmeleri mümkündür. Nitekim giden isimlere baktığımızda hacca gidenlerin toplumun ilim sahibi ve önderi olan önemli isimler olduğunu görürüz.
- Kariştay Molla. Esas ismi Ukaşe olan Kariştay Kırdasınoğlu Türkiye Kazaklarının önemli din bilginlerindendir. Kazakların XIX. yüzyıldaki ulemasından Ahit Ülimci oğlu ile akrabadır. Ahit dedesi Karımsak’ın Ülimci’den başka Şümek isimli bir oğlu daha vardır. Şümek Kariştay Mollanın dedesidir. Bugün Kariştay Mollanın oğlu Babusselam (halk arasında kısaltılarak Babu Molla) Türkiye Kazaklarının sevilen hocalarından olup tüm dini merasimlerde yaptığı güzel dualarıyla meşhurdur.
- Göç liderlerinden Zayip Teyci oğlu Kusman Teyci. Kusman Teyci babası göç yolunda Tibet’te vefat ettikten sonra göç liderliğini üstlenmiş. Kazakların Hindistan’a ulaşmasına ve Hindistan’da kurulan Kazak Derneği’ne başkan olarak da Türkiye’ye ulaşmasına öncülük etmiştir.
- Şakabay Kundakbay
- Cedik Seribay
- Sarbas İsveç’teki Maden Serbest’in babası İymangaliy.
Beşhacı’nın babası yeni doğan oğluna bu beş hacı gibi ileride haccın nasip olması ve bu kişiler gibi topluma faydalı ve sevilen birey olması dileğiyle bu eskişehir escort ismi koymuş olmalıdır.
Öte yandan o sene Bopal’dan hacca giden Hamza Yahyaoğlu’nun da bir kız torunu dünyaya samsun escort gelmiştir. Ona da Hamza dedenin kutsal hac yolculuğundan sağ salim dönmesi için “Aynalkan”, yani “Dönsün” ismi verilmiştir.
Bu vesileyle Allah’tan Paris’te geçtiğimiz gaziantep escort günlerde vefat eden Beskacı Köksal ağabeyimize tekrar rahmet diliyoruz. Mekanı cennet olsun.
Abdulvahap Kara