Türk Romanları Türk Lehçeleri İçinde En Çok Uygurca Okunuyor

Eğer Türk Dünyası için bir Nobel Edebiyat Ödülü tayin edilmiş olsaydı, tartışmasız bir şekilde Tursunay Sakım hanım alırdı. Çünkü Türk yazar ve bilim adamlarının eserlerinin Uygur Türkleri arasında tanıtılmasında çok büyük emekleri vardır. Belki de Türkçe edebi ve ilmi eserlerin tanıtımını, Türkiye dışındaki bir Türk ülkesinde en çok onun yaptığını söyleyebiliriz.

Bu gün Uygur Türkleri, Reşat Nuri Güntekin, Necati Cumali, Aziz Nesin, Yaşar Kemal, Kerime Nadir ve Sabahatin Ali’nin romanlarını Uygurca okuyabiliyorlarsa, bunu Tursunay Sakım’a borçludurlar. Bu edebiyat ve kültür aşığı mümtaz insan, ne yazık ki, 2006 Eylül ayının ilk haftasında 68 yaşında vefat etmiş bulunmaktadır. Sağlığında kendisi ve eserleri Türkiye’de pek bilinmeyen bu kültür kadının ölümünden sonra Türk Kültür Dünyası’nda hak ettiği yeri alacağına inanıyoruz.


Нұрғожай батырдың Естеліктері

 

АЗАТТЫҚТЫҢ ӨШПЕС РУХЫ

Нұрғожай батырдың Естеліктері

ЖӘНЕ

Оспан батыр

 


Баспага дайындап ғылыми түсініктемесін жазған:

Әбдіуақап Қара

 

 

Алматы “Сардар”  – 2008

Толық Кітап Мәтіні


“Halkını Seven, Halkı Seven Önder Nursultan Nazarbayev”

Kitabının Tanıtım Toplantısından Notlar

Mahmut Kasımbekov’un Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev hakkında yazmış olduğu kitabın tanıtım toplantısı İstanbul’da 27 Mart 2012 Salı günü gerçekleştirildi. Toplantı çok seviyeli geçti. Toplantıya katılanlar 20 senede Avrasya’nın yükselen yıldızı konumuna yükselmeyi başaran Kazakistan’ın lideri Nursultan Nazarbayev kimsenin bilmediği insani yönleri ile tanıştı.

Biz de bu toplantıya katılanlar arasında idik. Hürriyet Radyosu’nda yedi yıl gazeteci olarak çalıştığımdan dolayı biraz gazetecilik hastalığına bulaşmış gibiyim. Sempozyum, konferans ve kitap tanıtımı gibi toplantılarına gittiğimde, duyduklarımı yazıya dökerek haber yapıp duyurmadan edemiyorum. İstiyorum ki, o toplantılarda konuşulanlardan salon dışındaki yüzlerce, binlerce insan da istifade etsin. Ancak normal bir gazeteci değilim. Çünkü normal gazeteciler böyle toplantılara bizden çok farklı yönleriyle yazıyorlar. Belki “tarihçi gazeteci” veya “bilimsel toplantı gazetecisi” gibi beni nitelendirebilirsiniz. Günümüzün gelişen haberleşme teknolojileriyle bilimsel toplantıları kitlelere ulaştırmak artık kolay. Bu sebeple bilimsel toplantılardan daha fazla kişinin yararlanmasını sağlamak amacıyla gelecekte çeşitli bilim dallarında böyle bir gazetecilik mesleği gelişebilir diye düşünüyorum. Bu toplantıda bu alışkanlığım devam etti ve kimlerin neler söylediğini kâğıda döktüm. Bu yazıda önce bunları ortaya koyacağım, sonra bir tarihçi olarak toplantıyla ilgili kendi düşüncelerimi arz edeceğim.


«Елін сүйген, елі сүйген Елбасы»

КІТАБЫНЫҢ ТҮРІК ТІЛІНДЕГІ ТҰСАУКЕСЕРІ ТУРАЛЫ ТОЛҒАНЫС

Ер мерейі – ел мерейі. Басшысының мәртебесі биіктеген сайын елдің абыройы да асқақтай береді. Сеулдегі сәтті саммитте жаһандық жетекшілердің көз алдында біздің Елбасымыз әлемдік ауқымда ой толғаған күндері бауырлас түрік жерінде Қазақстан көшбасшысының қадір-қасиетін айшықты аша түсетін тағы бір тағылымды іс-шара ұйымдастырылды: Президент Кеңсесінің бастығы Махмұт Қасымбековтің «Елін сүйген, елі сүйген Елбасы» кітабының түрік тіліндегі басылымының («HALKINI SEVEN, HALKIN SEVDIGI ONDER») тұсаукесері өтті. Оған әлемдегі аса ірі мегаполистердің бірі – Ыстамбұлдың губернаторынан бастап, ұлттық Парламенттің мүшелері, көрнекті ғалымдар, қоғам қайраткерлері қатысты.

Тұсаукесер туралы мақалалар, іс-шарадан түсірілген фотолар таралымы миллион даналық «ZAMAN» газетінен бастап бірқатар белді басылымдарға шықты, елдің басты телеарналарынан сюжеттер көрсетілді. Біз бүгін Түркиядағы танымал ғалым, тарих ғылымдарының докторы, Ыстамбұлдағы Мимар Синан Көркемөнер университетінің профессоры Әбдіуақап Қараның сол жиыннан жазған мақаласын оқырман назарына ұсынып отырмыз.


Қазақты түрiк бiле ме?

Қазақ пен түрiктiң тамыры ортақ. Ортақ тамырды ұмытпау, әрi қарай iлiп әкету — бүгiнгi түркi баласының парызы. Бармасаң, көрмесең жат боласың. Күнделiктi барыс-келiс қана емес, мәдениет, ғылым, елтану саласындағы жүйелi байланыс та туыс елмен арадағы алтын көпiр. Осы орайда бүгiнгi түрiк қазiргi қазақ жайында не бiледi, өзiмiздi Түркияда қаншалықты таныттық, аз-кем шолып көрсек.

Қазақстан туралы жекелеген басылымдар мен жинақтарда жарық көрген мақалалар мен энциклопедиялық мәлiметтердi айтпаған күннiң өзiнде, арнайы зерттеу еңбектердiң өзi бiр төбе. Бұларды төртке бөлуге болады.

Түрiк елiнде қазақ халқы турасындағы зерттеу еңбектер бүгiнгi Түркия Республикасы алғаш құрылған кезде-ақ жарық көре бастады. Сол кезеңдегi зерттеулердi нағыз тұщымды еңбектер деуге болады. ХХ ғасырдың 20 жылдарында Түркия Республикасы жарияланған мұғдарда Мұстафа Шоқай мен Зәки Уәлиди өз елiн мұратқа жеткiзу жолындағы күресiн Еуропада жалғастырып, “Түркiстан” және “Яш Түркiстан” журналдарын шығарды. 1929 жылы Зәки Уәлиди қазақтар мен Орталық Азияның өзге де халықтары тарихына қатысты “Түркiстан және оның жаңа тарихы” атты кiтабын жариялады. Содан берi 80 жылдай уақыт өтсе де әлi құнын жоймаған бұл еңбекте бүгiнгi тарихшылар “бас ауыртып” жүрген қазақ тарихының күрделi мәселелерi қамтылды. 


Менің генетикамда жазылған дәстүр – қазақы дәстүр

«Алаш айнасы» газетi мен Қазақ радиосының бiрлескен жобасы

«Айтөбел» хабарының жазбаша нұсқасы 

Авторы: Едiл Анықбай

Хабардың тiкелей толқындағы уақыты: 101 ҒМ, сәрсенбі күні сағат 14:05-15:00

– Қазақстанға қош келіпсіз! Сіздің     тұтас Қазақстан туралы айтуыңызға негіз де бар, өйткені тарихшысыз, біздің елмен араласып тұрасыз. Елдің тағдырымен байланыстыра отырып, әңгімемізді бала­лық шағыңыздан бастасақ…

– Қош көрдік! Түркияда болсақ та, бала­лық шағымыз қазақ арасында өтті. Қазақ халқының салт-дәстүрі, көшпенді өмірі мәнді болды. Аталарымыз 1930 жылдары Шыңжаң­да Баркөл деген жерде өмір сүрген екен. Қытай әкімдерінен қысым күшейіп, Шыңжаң Бейжіңге бағынбай, кейде Сталин­ге жалтақтап, Ақыт қажы секілді адамдарды өлтіріп, ғұламалардың кітаптарын, Құранды өртейді. Бұл қиын жағдайларға ата-бабала­рымыз мойынсұнбаған. Көшпенділер­дің отырықшы халықтан артықшылығы – атқа мініп, киіз үйін арқалап басқа жаққа кете алады. Аталарымыз да сөйткен. Қалың қы­тайға қарсы келе алма­сын білген соң, олар салт-дәстүрін, тілін, дінін сақтайтын жер іздеп, атқа қонады. Соғыса жүріп, табиғи суықпен, таумен, шөлмен, мәселен, Такла­-Ма­кан шөлін кесіп, Гималайдан асып, Үндіс­тан, Пәкістанға жеткен. 1952 жылы тілі бір, діні бір, қандас, туыс деп Түркияға бар­ған. Бұлар Түркияға кездейсоқ бармаған. «Сіздер бізге көшіп келіңіздер, балаларыңызды оқы­та­мыз, ересектерге жұмыс береміз» де­ген америкалықтардың да ұсынысы болған екен. Бірақ біздің көреген аталарымыз оны қабыл­дамаған. «Америкаға барсақ, қарны­мыз тояр, бірақ ұрпақ жайы не болады?» деп уайым­даған.