Müslüman Türk aleminin bir büyüğü, Kazak Türklerinin büyük din alimlerinden Halife Altay 15 Ağustos 2003 sabahında Almatı’da 86 yaşında vefat etti. Kur’an-ı Kerim’in Kazak Türkçesindeki ilk mealini hazırlayıp 1988’de İstanbul’da yayınlayan Altay, bağımsızlığını kazanmasından ölümüne değin beri Kazakistan’da yaşadı. Dini eserleri ve ilmi kişiliğiyle Kazakistan’da büyük saygı ve sevgi gören Halife Altay 70 yıllık Sovyet yönetiminden sonra, İslami bilgilerin ve kültürün canlandırılması için yaptığı çalışmalar ön plana çıktı. Bu amaçla Almatı’da kurulan İnabat isimli derneğin şeref başkanlığını yürütmekteydi. Aynı zamanda tarihçi ve etnograf olan Halife Altay’ın Türkiye’deki Kazakların tarih ve örf-adetlerini konu alan eseri “Anayurttan Anadolu’ya” 1981 yılında Ankara’da Kültür Bakanlığı yayınları arasında çıkmıştı. Bu eser, 1994 yılında, Kazakistan Yazarlar Birliği tarafından “Alaş Ödülüne” layık görüldü. Kazakistan’ın bağımsızlığının 10. yılı kutlamaları çerçevesinde, Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Halife Altay’ı Kazakistan millî kültürüne yaptığı hizmetlerinden dolayı altın madalya ile taltif etti.

Halife Altay, 15 Aralık 1917’de Doğu Türkistan’ın Altay bölgesinin Şingil kazasında Akif Bey ve Melike Hanım’ın kurdukları yuvada dünyaya geldi. İlk dini eğitimini Muaviye İsabey ile Ahmet Ali Caysanbayoğlu’ndan aldı. 16 yaşından itibaren köyde imamlık yapmaya başladı. Altay’ın ailesi 1938’de Doğu Türkistan’dan hicret ederek Hindistan’a yerleşti. Buradan 1953’te Türkiye’ye geldi. Halife Altay ilk eserini 1977’de “Kazak Türklerinin Şeceresi” adıyla İstanbul’da yayınladı. 1980’de Kazak Türkçesinde “Kur’an Yolu ve İmanın Şartları” kitabı ve göç anılarını manzum bir şekilde anlatan “Esteliklerim” yayınlandı. 1993’te Kazakistan’a yerleşen Halife Altay burada Kazak Türkçesinde dini sahada bir çok esere imza attı.

Çalışmaları ve hayatı çok sayıda kitap, makale ve televizyon belgesellerine konu olan Halife Altay 17 Ağustos 2003 Pazar günü Almatı’da devlet töreniyle defnedildi. Cenazeye Kazakistan’ın önde gelen siyaset ve kültür adamlarının yanı sıra sanatçıların ve kalabalık bir vatandaş topluluğu katıldı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Halife Altay’ın ailesine gönderdiği başsağlığı mesajında, Halife Altay’ın dini ve milli sahadaki hizmetlerini takdirle karşıladığını ifade etti.

Hizmetleri Türk-İslam âleminde hiç unutulmayacak olan Halife Altay önümüzdeki sene 100. doğum yılı olması vesilesiyle Kazakistan, Türkiye ve Avrupa ülkelerinde çeşitli etkinliklerle anılacaktır. İstanbul’daki Kazak Türkleri Eğitim ve Araştırma Derneği’nin (KATEAD) Altay’ın hayatı ve çalışmaları hakkında bir kitap yayınlayacağı ve yakın bir gelecekte uluslararası bir etkinlikle İstanbul’da bir toplantı düzenleyeceği bildirildi. Dernek yetkililerini bu kararlarından dolayı kutluyorum. Kazakistan’da manevi değerlerin kazanılmasında büyük emekleri olan Halife Altay’ı bu vesileyle bir kez daha rahmetle anıyorum. Ruhu şad, mekânı cennet olsun!

Prof. Dr. Abdulvahap Kara