KİTAP: ÇİNLİ TARİHÇİ SU BEYHAY’E GÖRE GENEL TÜRK TARİHİ
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih bölümünde 13-14 Aralık 2018 tarihinde gerçekleşen “Doğumunun 125. Yılında Magcan Cumabayev Uluslararası Sempozyumu”nda Astana’daki L.N. Gumilev Avrasya Devlet Üniversitesi’nden gelen Prof. Dr. Danagül Makhat bize “Kazakların Genel Tarihi” isminde bir kitap hediye etti.
Kendilerine teşekkür ediyorum. Bu kitap daha yeni matbaadan çıktı. 3 Aralık 2018’de Avrasya devlet Üniversitesi’nde tanıtım toplantısı yapıldı.
Elimize ulaşan bu kitap dört ciltten oluşan kapsamlı bir eserin ilk cildidir. Diğer ciltlerin önümüzdeki yıllarda yayınlanması bekleniyor. Eser, Çinli tarihçi Su Beyhay’ın, Kazaklar temelinde Türk tarihinin en eski dönemlerinden yirminci yüzyılın ilk yarısına kadar olan dönemi ele alan ve bu güne kadar hiçbir yerde yayınlanmamış araştırmacının Çince kaleme aldığı eserinin Kazakçaya çevirisidir.
Kazakistan’ın önde gelen sinolog tarihçilerinden Prof. Dr. Tursınhan Zakenulı’nın başkanlığında Prof. Dr. Danagül Makhat, Aygül Kadıskızı ve Janar Smakhanova’nın birlikte Çinçeden Kazakçaya tercüme edip yayına hazırladığı çalışma her ne kadar Kazakların genel tarihi ismini taşıyorsa da, bana göre Türklerin Genel Tarihi’dir. Çünkü tarihçi Kazakların ilk tarih sahnesine çıkışını ve devletleşmesini M.Ö. Sakalar ve Üysün döneminden başlatmaktadır.
Çinli olmasından dolayı eserde araştırmacının Han, Tang ve Qing dönemlerindeki Çin yayılmacılığını destekleyici tutum sergilemesine rağmen Çin kaynaklarındaki Türk tarihi araştırmalarına paha biçilmez katkı sunuyor. Eserin sonunda kitabın orjinal Çince metni faksimile olarak verilmesi de çok faydalı olmuştur. Böylece eseri sinolog tarihçiler orjinal aslından da okuma imkanına sahip olacaktır.
Kazakların Genel Tarihi olarak eseri Kazakçaya çevrilen Su Beyhay (1915-1999) 1937’de Jiangsu Pedagoji Enstitüsü Tarih bölümünden mezun oldu. Gansu Eyaletinde U-Wei Pedagoji Kolejinde tarih öğretmeni görev yaptıktan sonra Xinjiang (Doğu Türkistan) Edebiyat ve Tarih Fakültesinde çalıştı. 1940’ta Kuomintang Hükümeti onu Gansu ve Qinghai eyaletlerine göç eden Kazakların toplumsal ve kültürel tarihini araştırmakla görevlendirdi. 1949’da Mao Devrimi’nden sonra da tarih araştırmalarına devam eden Su Behay Xingjiang (Doğu Türkistan) Üniversitesi’nde tarih profesörü olarak çalışmalarını sürdürdü.
Onun başlıca araştırma eserleri şunlardır: “Han Dönemi Üysünlerin (Wusunların) Yaşadıkları Bölgeler” (1984), “Doğu Türkistan Torgavut Moğolların Toplumsal Tarihi Araştırmaları” (1986), “Tang Dönemindeki Tazi Ülkesi ve Tazi Denizi Araştırmaları” (1988), “Batı Bölgesinin Tarihi Coğrafyası” (1988) “Kazakların Kültür Tarihi” (1989), “Doğu Türkistan Kaya Yazıları” (1994), “İpek Yolu ve Kuşan” (2009).
Kitabın kalan üç cildinin çıkmasını sabırsızlıkla bekliyorum. Daha sonra bu dört cildin Türkiye Türkçesine kazandırılması yerinde olacaktır.
Prof. Dr. Abdulvahap Kara