Bugün Kazakistan, Kırgızistan, Karakalpakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan şeklinde Genç Hükümetin gücünü altı cumhuriyete parçalanmış olan Türkistan bölünmez bir bütün ülkedir.

Halkının kanı bir, dili bir, dini bir, maksadı bir. Türkistan’ın maksadı: kendi kurtuluşu olan millî hükümetini kurarak serbest olmak ve bağımsız bir hükümet olarak yaşamaktır. Halkı çoktandır bu işe sarılmış çalışmakta ve kan dökerek savaşmaktadır. Ümidimiz güçl ve devletimizin geleceğine inanıyoruz.

Бүгін Қазақстан, Қырғызстан, Қарақалпақстан, Өзбекстан, Түркменстан, Тәжікстан деп жас үкімет күшін алты жұмхұриятқа бөліп тұрған Түркістан бөлінбес айрылмас бір өлке.

Халкының қаны бір, тілі бір, діні бір, максады бір. Түркістанның мақсады: өзінің кұтылуы, ұлттық үкіметін құрып тәуелсіз болып өз алдына бір үкімет болып тұруы. Халкы көптен бұл жұмысқа жанталасып жұмыс істеп қан төгіп соғысып келеді. Үмітіміз зор, мемлекетіміздің келешегіне сенеміз.

К сожалению, мы до сих пор еще не можем достойно оценить наших великих людей, борцов за независимость нашего народа, павших в этой борьбе. Еще большего сожаления заслуживает то, что в Казахстане до сих пор находятся люди, которые называют этих героев «предателями», как в Советское время.

Хотя прошло уже более 20 лет с тех пор, как Казахстан обрел независимость и избавился от советских оков и запретов, есть еще граждане, живущие прежними идеологическими понятиями. К этому можно отнестись с пониманием. Потому, что за 20 лет не может покинуть сознание народа идеология, которая внушалась народу в течение 70 лет – постоянно и всесторонне. Для этого нужно время.

Доказательством служит обвинение со стороны ряда журналистов в Усть-Каменогорске в адрес Шокая, которые называют его «казахским Власовым», «фашистским прихвостнем». Кроме того, на суде, который состоялся по этому поводу, председатель суда принял решение о том, что в отношении любого гражданина Казахстана такое обвинение является преступлением, но в отношении Шокая – не является. Чем это можно объяснить, кроме влияния советской идеологии? Потому, что мнения этих людей и их решения напоминают о советской идеологии. Советская власть придерживалась жесткой политики особенно в отношении Шокая. Почему? Потому, что, как вам известно, главная цель политической борьбы Шокая была – утвердить в Туркестане независимую национальную власть вместо Советской власти. Поэтому, для Советов не было врага хуже Шокая. Вот почему Москва объявила Шокая «врагом народа» и запретила распространять его идеи.

Тәуелсіз Қазақстанда, елдің тәуелсіздігі жолында құрбан болған арыстарымызға, ұлы тұлғаларымызға тиісті бағасын бере алмай келе жатқанымыз өкінішті. Одан да өкініштісі Қазақстанда оларға Кеңес уақтындағыдай “сатқын” ретінде баға берушілердің табылып жатқандығы.

Демек Қазақстан тәуелсіздік алып Кеңестік қысым мен тиым шектеулерді жойғанына 20 жылдан аса уақыт өтсе де, бұрынғы идеологиялық таным-түсінікпен жүрген азаматтар баршылық. Бұғанда түсіністікпен қарауға болады. Өйткені 70 жыл бойы ұдайы және жан жақты жүргізілген бір идеологияның бір халықтың санасынан 20 жыл ішінде толықтай шығып кетпесі анық. Оған тағы да уақыт керек.

Өскеменде бір қатар журналисттердің Шоқай туралы бұрынғы Кеңес дәуіріндегі “қазақтың Власовы”, “фашистердің құйыршығы” секілді айыптаулары қайталауы мұның дәлелі. Оның үстіне бұл туралы ашылған сотта, сот төрағасының Қазақстанда бүгінгі таңдағы әрқандай бір азаматқа мұндай айыптаулар айтылса қылмыс саналатынын, бірақ Шоқайға айтылса қылмыс саналмайтыны мағнасында үкім беруін Кеңестік идеологияның әсер-ықпалының сыртында қалай түсіндіруге болады.

Қазақстанның Кеңестер Одағынан тәуелсіздігін алуына биыл 20 жыл толып отыр. Сондықтан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасымен Қазақстан осы атаулы жылды жан-жақты мерекелеуге дайындалуда. Бұл расында да өте орынды. Өйткені ғасырлардан кейін әрең қол жеткізген тәуелсіздігіміз баянды болуы үшін мұның халыққа, әсіресе жас ұрпаққа жіті түсіндірілуі қажет. Сонда ғана ел болып, халық олып еліміздің келешегі үшін жұмыс істей аламыз. Бұл үшін тәуелсіздіктің мәні жақсы түсіну қажет.

Осы орайда әсіресе, тәуелсіздік жолында құрбан арыстарымызды, ұлы тұлғаларымызды әрдайым еске алып құрметтеген дұрыс. Міне, осы тұрғыдан алғанда тарихи тұлғалар арасында саналы ғұмырын Қазақстан және Түркістан халықтарының тәуелсіздігіне арнаған Мұстафа Шоқайдың орны бөлек. Өкінішке орай, Кеңестік кезеңде түрлі жалалар жауып ат айдар тағылып есіміне тиым салынған Мұстафа Шоқайға тәуелсіздіктен кейін 20 жыл өтсе де әлітолық бағасының берілмей жатқандығы өкінішті. Біз осы мақаламызда Шоқайға кеңестік кезеңде қалай күйе жағылғаны және бұл күйені жою барысында қазақ зиялыларының жүргізген күресі туралы тоқталмақпыз.