İlk Kazak Tarihçisi Ermuhan Bekmahanov’un Doğumunun 100. Yılı Münasebetiyle “Sovyet Tarih Yazıcılığı ve Kazakistan Tarihinin Meseleleri” Uluslararası Sempozyumu

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ)

Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB)

15-16 Nisan 2015 – İstanbul

Sempozyum Düzenleme Kurulu

Prof. Dr. Fatma Ürekli

(Sempozyum Başkanı )

Almatı Şehri Tarih Müzesi kazı heyeti “Kök-Kaynar” bir tümülüsünde, yani höyüğünde yaptıkları araştırmalarda önemli buluntuları ortaya çıkardılar.

Birkaç gün önce, Almatı Şehri Tarihi Müzesi yetkilileri “Kazakistan Tarihi” (http://e-history.kz/kz) isimli web sitesinin yöneticilerine bu nadir arkeolojik buluntular hakkında bilgi verdiler. Kazı heyeti Almatı Valiliği Kültür Dairesinin talimatları doğrultusunda bu kazıyı gerçekleştirdiklerini ifade ettiler.

Ağustos ayı nükleer silahlar konusunda önemli bir aydır. 6 Ağustos 1945’de ilk atom bombası Hiroşima’ya atılmıştır. 29 Ağustos 1949’da ise SSCB Kazakistan’ın Semey bölgesinde ilk atom bombası denemesini gerçekleştirmiştir. Bu sebeple 29 Ağustos Kazakistan’ın 2009 yılında yaptığı teklifle BM tarafından nükleer denemelere karşı uluslararası eylem günü ilan edildi.

İnsanoğlunun yaptığı en ölümcül silahların başında hiç şüphesiz atom bombası gelir. Bir atom bombası yüz binlerce insanı ve bir şehri anında yok etmeye yetmektedir ve zararlı radyasyon etkisi de yıllar geçse silinmemektedir.

Bağımsızlığını kazandıktan sonra Kazakistan Sovyetler Birliği’nden aldığı mirasla dünyanın dördüncü nükleer silah sahibi ülkelerden birine dönüştü. Ancak, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in yaptığı ilk işlerden biri ülkesindeki atom denemelerinin yapıldığı Semey Poligonunu kapatmak ve atom silahlarından ülke olarak vazgeçmek oldu.

Astana’nın başkent oluşunun 16. Yıldönümünde 2 Temmuz 2014 tarihinde,  dünyanın en büyük müzeleri arasında yer alacak “Kazakistan Milli Tarih Müzesi”nin açılışını yapan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev “Güzel Astana şehrimizin başkent oluşunun yıldönümüne armağan edilen Milli Müze sadece milli ruhumuzu yükseltecek olmasıyla değil, aynı zamanda ülkemizi dünyaya tanıtacak olmasıyla da değerlidir. Bizim tarihimiz gurur duyulacak kahramanlık ve medeniyet tarihidir. Binlerce yıllık mazisi olan Kazak tarihi insanlık tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır. Kökleri Sakalar ve Hunlar devirlerine, oradan Türk Kağanlığı’na (Göktürkler) uzanan Kazak Hanlığı’nın ve tüm bağımsız Kazakistan’ın geçmişi  halkımızın bütünlüğü ve birliğinin bir kronolojisidir. Ebedi ülkemiz varsa, Kazakların tarihi de ebedidir. Bugün açılan Milli Müze’de Kazakistan tarihine özel bir önem verilecektir.” dedi.

Bugün belgesel yapımcısı bir arkadaş aradı ve “Hocam, Kazakistan belgeseli yapıyoruz. Milli marşın alt yazılı olarak Türkçesini vereceğiz. Ama internette dolaşan çeviriler yanlış. Bu yanlışa ortak olmak istemiyoruz. Bize yardımcı olur musunuz?” dedi.

 

İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü Türk dünyasını yakından ilgilendiren bir konuyu ele alıyor.

Avrasya Birliği, Siyasi Birlik mi? Ekonomik Birlik mi?

12 Aralık 2013 tarihinde Kazakistan’da Göktürk abidelerinden “Kültegin” anıtı ile ilgili 1000 Tengelik hatıra parası çıkardı.

Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın adana escort 30 Mart 1995 tarih ve 2155 sayılı kanununa uygun olarak çıkarılan hatıra parada Merkez Bankasının Başkanı Kayrat Kelimbetov’un imzası bulunmaktadır.

Paradaki sembollere gelince, paranın sağ tarafında “Kazak ili” anıtı ve onun sağ alt tarafında uçan güvercin yer almaktadır. Paranın sol tarafında ortada ise Kültegin’in büstü, esenyurt escort yukarı kısmında Kazakistan devlet sembolleri olan devlet arması ile milli bayrak resimleri görülmektedir.

Hatıra paranın arka tarafında eski Türk askerlerini erotik hikayeler sembolize eden kaya resimleri ve onların gerisinde Göktürk yazılı anıtları göze çarpmaktadır. Göktürk hatıra parasının nominal değeri 1000 tenge (yaklaşık 6,5 dolar) olup 10 milyon adet basılmıştır.

Prof. Dr. Abdulvahap Kara

Соңғы уақыттарда Түркияда зерттеушілердің Тұрар Рысқұловқа көбірек көңіл аудара бастағаны байқалады. Мұның екі себебі болуы мүмкін. Біріншіден, Тұрар Рысқұлов – татар әріптесі Мирсаид Сұлтанғалиев сияқты бүкіл түркі халықтарының республикасын құру үшін күрескен қайраткер. Екіншіден, ол Түркиядағы ұлт-азаттық күресінің жетекшісі Мұстафа Кемал Ататүрікті аса жоғары бағалаған.

Таяуда Түркияда жарық көрген Рысқұлов туралы кітаптың авторы Халит Қақынш кейіпкері туралы былай дейді: «Түркия Орталық Азия республикаларымен тек дін тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар, мәдени тұрғыдан да етене жақын. Рысқұлов ешқашан классикалық мағынада пантүркист болған жоқ. Соған қарамастан, әріптесі Сұлтанғалиев сияқты кеңестік биліктің алғашқы жылдарында, әсіресе, Сталин уақытында «ұлтшыл» және «пантүркист» ретінде айыпталды».

Kazakistan’ın Almatı şehrinde haftalık olarak yayınlanan “Türkistan” gazetesinde 14 Kasım 2013’te “Ankara Gümrük Birliği’ne Katılmayı Gerçekten İstiyor Mu? Kazakistan Cumhurbaşkanın Teklifi Üçlü Gümrük Birliği’nde Görüşlerin Farklı Olduğunu Ortaya Çıkarmış Gibidir” başlıklı bir makale yer aldı.

Esengül Kafkızı tarafından kaleme alınan ve önemli gördüğümüz bu makaleyi Kazakçadan Türkçeye aynen aktarıyoruz.

Beyaz Rusya’nın başkenti Minsk şehrinde gerçekleşen Avrasya Ekonomik Yüksek Kengeşi’nin olağan toplantısında Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Türkiye’nin birliğe alınması konusunda teklif yaptı. Nazarbayev “Dış seyahatlerimde bana: Sizler Gümrük Birliği ile eski Sovyetler Birliği’ni tekrar kurmayı mı, yoksa Rusya’nın himayesine girmeyi mi istiyorsunuz? diye çok sık soruyorlar. Belki, Türkiye gibi büyük ülkeyi birliğe alırsak böyle soruların sorulmasını önlemiş oluruz” şeklinde konuştu.

2006 senesinde Niğde girişine dilkilen Abılay Han’ın heykeli çevre düzenlemesi sebebiyle yerinden kaldırılmıştı. 11 Ekim günü saat 14.00’te adına yapılan parkın içindeki yeni yerine Kazakistan Ankara Büyükelçisi Janseyit Tüymebayev’in de katıldığı bir törenle dikilecektir. Bu tören aynı zamanda doğumunun 300. yılı vesilesiyle geçtiğimiz hafta Kazakistan’da yapılan büyük kutlamaların yapıldığı bir döneme de denk düşmektedir. Bu vesiyle Abılay Han adına bir parkın yapılmasında başta Niğde Belediye Başkanı Faruk Akdoğan olmak üzere emekleri geçen herkese teşekkürü bir borç bilirim. Bu heykel ve Ankara’daki Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev heykeli, İstanbul  Ataköy’deki Kabanbay Batur heykeli Kazakistan – Türkiye dostluk ve kardeşliğinin birer abidevi sembolleri olarak Türk topraklarında ebediyyen muhafaza edilecektir.

Abılay Han (1711-1781) hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse, han sülalesinden olmasına rağmen yetim olarak büyüyen ve çobanlıktan cesareti ve savaşçılığıyla Kazak hanlığının tahtına oturan Abılay Han, dünyada eşine az rastlanır bir şekilde, bileğinin hakkıyla idareyi eline alan hükümdarlardan biridir. Hayatı, tahta geçişi ve han olarak elde ettiği büyük başarıları onu Kazaklar arasında haklı olarak efsaneleştirmiştir. Birçok Kazak günümüzde dahi ona saygı duymakta ve oğullarına Abılay, Abılayhan veya Abley gibi isimler vermektedir. Onun hakkında Sovyet döneminde romanlar yazılmıştır. Bunların başlıcaları İlyas Esenberlin’in “Jantalas” (1976), Sofı Smatayev’in “Elim-ay” ve Uzakbay Dospambetov’un “Abılay’ın Ak Tuğu”’ isimli eserleridir.