2020 жыл ұлы ақын, ойшыл Абайдың 175 жылдығы болуына байланысты, соңғы күндері оның өлеңдері мен қара сөздерін қайта оқып ойланып толғанып жүрмін. Қара сөздерінің бірінші сөзінде Абай жер ортасы жасқа жеткенін айтып өткен өмірін қорытындылап қалған өмірінде не істеп не істей алмайтынын айтады.
Kazak Türkleri arasında yazılı edebiyatın gelişmesi Abay Kunanbayoğlu (1835-1908) ile başlamış olmasına rağmen, sözlü edebiyatın tarihi çok eskilere dayanır. Kökü M.Ö. dönemlerde yaşamış Hunlara kadar uzanan Bozkır Türk Kültürünün yaşayan temsilcileri arasında önemli bir yere sahip Kazak Türklerinde destan, efsane, şecere, bilmece, atasözleri, koşma, mani ve ağıt şeklindeki sözlü edebiyat ürünleri çok zengindir. Bu ürünlerde biz Kazak Türklerinin tarih sahnesine çıkışına ait birçok bilgilere rastlamaktayız.
Tonyukuk (716), Kül Tigin (732) ve Bilge Kagan (735) anıt yazılarından oluşan Orhun Abideleri ilk Türk tarihinin yazılı kaynaklarından olduğu gibi, Türk adının da geçtiği ilk Türk metin olarak Türk tarih ve kültüründe önemli bir yere sahiptir. Kitabeler Göktürk devletinin kuruluşu, devlet stratejisi hatta ideolojisini ortaya koyar.
(Түркия республикасында туып-өскен тарихшы, шоқайтанушы ғалым, Ыстамболдағы Мимар Синан көркем өнер университетінің профессоры Әбдуақап Қарамен сұқбат)
Сөздік қорымды сөздікпен толтырдым
«Адам айдаса бармайсың, дәм айдаса қалмайсың» дегендей, дәм тартып, Ыстамбұл қаласына келіп қалғанымызда, өзіңізбен кездесіп, кеңесудің сәті түсті. Шетелде туып өскен қазақ ғалымдардың өмір-баяны елдегі ағайынға қызық болары сөзсіз. Сондықтан, әуелгі сөзді өзіңіздің өмір-тарихыңыздан бастасақ.
Біз енді осы Ыстамбұлдың тумасымыз. 1961 жылы осы Зейтінбұрын ауданында өмірге келдім. Әрине, шетелде қазақ болып өмір сүру оңай емес. Халқымыздың бір жақсы қасиеті – салт-дәстүрінің мықтылығы. Алтайдан ел ауа көшіп, осы Анадолыға жеткен ширек ғасырлық көште де көшбасшы аталарымыз бен қайсар аналарымыз ру-тайпалық түзімді, салт-жораны мықты сақтады. Атадан балаға жалғасқан сол тамаша салт бізге дейін жалғасты. Біз ру басылар мен ақсақалдардың сөзін екі етпейтін үлкендердің өнегесін алып ер жеттік. Соған өзімді бақытты санаймын. Ал, кейінгі ұрпақ оларды көрген жоқ. Өзім жастайымнан кітап оқуға бейім болып өстім. Ақша мен сауданың соңынан кетпедім. Әкемнің тері киімдер тігетін шеберханасы және сататын дүкені болды. Оларға қызықпай оқу мен білімнің соңына түстім. Devamı…
Zeytinburnu Kazlıçeşme Kültür Merkezi’nde 24 Nisan 2019 Çarşamba günü, ‘Doğumunun 120. Yılında Hatıralarda Osman Batur Uluslararası Paneli’ yurtiçi ve yurtdışından gelen birçok değerli diplomat, bilim adamı ve yazarların katılımı ile gerçekleştirildi. Bu anlamlı ve tarihi etkinliği KATEAD, Er Janibek Vakfı, Kazak Türkleri Vakfı ve Hoca Ahmet Yesevi İlim ve İrfan Vakfı ile Zeytinburnu Belediyesi birlikte düzenledi.
Konuşmacılar Osman Batur hakkında önemli çalışmalara imza atmış isimlerdi. Kazakistan’ın Almatı şehrindeki Çokan Velihanov Tarih ve Etnoloji Enstütüsü Müdürü Prof. Dr. Ziyabek Kabduldinov, Kazakistan Eski Ankara Büyükelçisi Baltaş Tursınbayev, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Abdulvahap Kara, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nden Doç. Dr. Ömer Kul, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi’nden Dr. Tekin Tuncer ve Türkiye Kazaklarının göç liderlerinden Elishan Batur hakkında Hazin Göç isimli ünlü romanın yazarı Jadiy Şakenulı Osman Batur hakkında önemli bilgiler ve değerli yorumlar sundular. Devamı…
Bugün 19 Mayıs 2019. Bundan tam 100 yıl önce bugün Mustafa Kemal Paşa Samsun’a ayak basarak Milli Mücadele’yi başlatmıştı.
Mustafa Çokay Mart 1921’de İstanbul’a geldiğinde Yusuf Akçura şöyle demişti: Devamı…
Kazakistan 9 Haziran 2019’da Cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidiyor. Bu süreç, bilindiği gibi 19 Mart 2019’da Kazakistan’ın Kurucu Cumhurbaşkanı masöz bayan Nursultan Nazarbayev’in beklenmedik bir şekilde istifa kararı almasıyla başladı. Böylece Avrasya’nın yükselen yıldızı olarak tanınan ülkede siyasi ve demokratik istikrarın devamlılığını sağlamak adına yumuşak bir iktidar değişimi süreci de başlamış oldu.
Gelecek yıllarda Kazakistan’daki bu dönüşümün Orta Asya bölgesinde ve BDT’ye üye tüm devletleri de etkilemesi beklenebilir. Ancak, Kazakistan lideri tarafından verilen bu karar, günün şartları ve stratejik açıdan bakıldığında doğru bir karardır.
Bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti’ni bir devlet için kısa bir zaman dilimi sayılabilecek çeyrek asırda uluslararası toplumun saygın bir üyesi haline getiren Nursultan Nazarbayev’in istifası yurt dışında olduğu gibi yurt içinde de şaşkınlıkla karşılandı. Kimse böyle bir şey beklemiyordu. Ancak, Nazarbayev istifasının gerekçesini açıkladığında, genel olarak insanlar bunu doğru algıladı. Çünkü, bilge politikacı Nazarbayev yaşının ilerlediğini görmüş ve böyle karara varmak zorunluluğu hissetmiş olmalıydı. Devamı…
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih bölümünde 13-14 Aralık 2018 tarihinde gerçekleşen “Doğumunun 125. Yılında Magcan Cumabayev Uluslararası Sempozyumu”nda Astana’daki L.N. Gumilev Avrasya Devlet Üniversitesi’nden gelen Prof. Dr. Danagül Makhat bize “Kazakların Genel Tarihi” isminde bir kitap hediye etti.
Kendilerine teşekkür ediyorum. Bu kitap daha yeni matbaadan çıktı. 3 Aralık 2018’de Avrasya devlet Üniversitesi’nde tanıtım toplantısı yapıldı.
Uluslararası Magcan Sempozyumu oturumlarının sonunda katılım belgeleri verilirken yüzler gülüyordu. Çünkü, her katılımcıya Gökbörülü Gümüş Para hediye edildi. Nasreddin hocanın meşhur fıkrasının sonunda “Köftehor peşin parayı duyunca nasıl da gülersin” der ya, onun gibi gümüş parayı alınca kimin yüzü gülmez ki?! Hele bir de Gökbörülüyse..
Bundan bir asır önce Kazak Türkleri’nin modern devletinin temelini atan Alaş Milli Hareketi ile ilgili belgesel filmi “Alaş Bayrağı Altında” Kök Tuğ Kazak Kültür Derneği tarafından 20 Aralık 2018 Perşembe günü Ankara’da Milli Kütüphanede gösterilecektir. Ankara’da Türk dünyası kültür ve tarihine meraklı arkadaşlar kaçırmasınlar.
