“ALAŞ BAYRAĞI ALTINDA” BELGESEL FİLMİ ANKARA’DA TANITILIYOR
Bundan bir asır önce Kazak Türkleri’nin modern devletinin temelini atan Alaş Milli Hareketi ile ilgili belgesel filmi “Alaş Bayrağı Altında” Kök Tuğ Kazak Kültür Derneği tarafından 20 Aralık 2018 Perşembe günü Ankara’da Milli Kütüphanede gösterilecektir. Ankara’da Türk dünyası kültür ve tarihine meraklı arkadaşlar kaçırmasınlar.
Bilindiği gibi, “Alaş” Kazak Milli Hareketi’ni anlatan “Alaş Bayrağı Altında” belgesel filmi, 8 Kasım 2018 tarihinde Almatı’da ilk defa seyircisinin karşısına çıkmıştı. Belgesel Kazakistan Kültür ve Spor Bakanlığı’nın destekleriyle Ş. Aymanov “Kazakfilm” stüdyosu ve “El” prodüksiyon şirketi tarafından çekildi.
Filmin tanıtım toplantısında konuşan Kazakistan Kültür ve Spor Bakanı Arıstanbek Mukhamediyulı özetle şunları söyledi: “Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Tarihin Dalgalarında isimli kitabının “Alaş Mirası ve Günümüz” adlı bölümünde: “XX. yüzyılın başında milli birlik fikrini ortaya atan maneviyat ve kültür önderleri Kazaklar için bir milli bilincini oluşturma görevini üstlendiler. Onlar toplumun çeşitli kesimlerinin, özellikle geleneksel bozkır asilzadelerinin evlatlarıydı. XX. yüzyıl başlarında Kazak toplumunda aydın grubunun oluşumunun yeni nesli olduklarını ifade etmek mümkündür” demektedir. Bu vesileyle Alaş mensuplarının az bir zamanda Kazak halkına yaptıkları hizmetlerinin paha biçilmez olduğunu söylemeliyim. “Alaş bayrağı altında güneş batana kadar batmayacağız” diye şiir yazan Sultanmahmut Toragırov gibi günümüzde de Alaş’ın halefleri vardır. Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Alaş’ın fikirlerini bugün bağımsız Kazakistan’da devam ettirerek ileri görüşlü bir politika takip etmektedir.”
Tarihe dönüp baktığımızda, 8-23 Eylül 1918 tarihlerinde Ufa şehrinde o dönemin siyasi grupların temsilcilerinin katılımıyla düzenlenen resmi toplantıya, “Alaş” liderleri, Kazak milli kurtuluş hareketi mücadelesinin yasal temsilcileri olarak katıldılar. “Alaş Bayrağı Altında” belgeselinin galası işte bu tarihi sayfayı ölümsüzleştirmek için düzenlendi.
Filmin çekimleri “Alaş” liderlerinin anılarının yaşandığı tarihi mekanlarda yapıldı. Daha açık ifadeyle, film çekimleri o dönemin siyasi toplantılarının düzenlendiği Semey’de, Moskova’da (Kremlin), Sankt-Petersburg’ta (Tavrida Sarayı), Sankt-Petersburg ve Kazan üniversitelerinde ve Ufa’da (Eski “Sibir” otelinde) gerçekleştirildi.
Filmin senaristi Bolat Mursalim: “Belgesel çekimleri Rusya’nın dört farklı şehrinde gerçekleşti. Film yapımcılarının da iyi bildiği gibi, böyle büyük şehirlerde film çekimi gerçekleştirmek oldukça zordur. Kremlin’de, eski Smolnıy’da veya Tavrida Sarayında, Duma’nın toplandığı yerlerde çekim yapmak için, daha önceden akreditasyon almak gerekir. Bu tür prosedürler bazen bir sene bile sürebilir. Ama Kazakistan Moskova büyükelçisi İymangaliy Tasmagambetov ve basın müşaviri Janar Kolbaçayeva’nın yardımları sayesinde çekim için izin belgeleri çok kısa bir süre içinde alındı. Bu desteklerinden dolayı filmin çekim ekibi kendilerine minnettardır” şeklinde konuştu.
Film galasında düzenlenen basın toplantısında ünlü tarihçi ve bilim danışmanı Prof. Dr. Mambet Koygeldiyev açıklamalarda bulundu ve “Bence bu film “Alaş” hareketini konu alan ilk kapsamlı ve kaliteli bir film oldu. Belgesel çekim ekibi büyük bir iş başardı. “Alaş” fikirlerinden ilham alarak, çalışmalarını bu hareketin yer aldığı büyük şehirlerde gerçekleştirdi. Bütün ekibe ve senarist Bolat Mursalim’e teşekkürlerimi sunuyorum” dedi.
Belgesel film üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm “Uyan Kazak!” ismini taşımakta ve Alaş Hareketi’nin oluşum süreci, Ceditçilerin programı ve Batı kültürünün etkisi, Kazak süreli basınının ortaya çıkış süreci, Duma çalışmalarına müdahalesi ve 1916 ayaklanması hakkında önemli bilgileri sunuyor.
Belgeselin ikinci bölümünde ise “Alaş Orda” hükümetinin 1917-1920 yıllarında gerçekleştirdiği faaliyetler anlatılıyor. “Alaş” liderlerinin neden özerkliği tercih ettiği ve bu özerklik ilan edilip edilmediği hakkında bilgi verilmektedir. Bu kısım bize “Alaş” ordusunun kimlerden oluştuğunu, Alihan Bökeyhanov ve Mustafa Çokay’ın Ufa’daki devlet toplantılarında ne gibi açıklamalar yaptığını anlatıyor. ‘İlan Edilmemiş Özerklik’ adı verilen filmin ikinci kısmı bu tür soruları yanıtlıyor.
Alaş Kazak Milli Hareketi Lideri Alihan Bökeyhan
Belgeselin üçüncü bölümü olan “Tehlikeli ve Zor Dönem”, Sovyet dönemindeki Alaş liderlerinin mücadelesine atfedilmiştir. Bu kısımda Goloşekin dönemindeki suni açlık ile kıtlık ve Stalin döneminde Alaş liderlerinin uğradığı baskı ve zulüm anlatılmaktadır.
Belgeselin genel yönetmeni Ergen Tokmurzin, baş danışmanı Mambet Koygeldiyev, senaristi Bolat Mursalim, kurgu yönetmeni Mustafa Öner ve film müziği bestecisi Beybit Akoş’tur.
“Alaş Bayrağı Altında” belgesel filmi Kök Tuğ Kazak Kültür Derneği tarafından 20 Aralık 2018 Perşembe günü Ankara’da Milli Kütüphanede gösterilecektir. Programın başlama saati 17.00. Emeği geçenlere teşekkürler.